การเปลี่ยนแปลงระบบ CVS เมื่อตั้งครรภ์

“คุณหมอคะทำไมขาบวม”
“ทำไมแฟนผมลุกแล้วหน้ามืดครับ”
“ท้องแล้วเส้นเลือดขอดขึ้นเยอะเลยค่ะ ผิดปกติมั้ยคะ”

คำถามเหล่านี้หมอถูกถามเป็นประจำที่คลินิกฝากครรภ์ค่ะ และเชื่อว่าต้องมีคุณแม่อีกหลายท่านที่ไม่กล้าถาม ซึ่งอาการเหล่านี้จริงๆแล้วสามารถอธิบายได้ว่าเกิดจากกลไกการเปลี่ยนแปลงธรรมชาติเมื่อตั้งครรภ์ โดยเฉพาะการเปลี่ยนแปลงในระบบหัวใจและหลอดเลือดซึ่งมีอะไรบ้างและส่งผลให้เกิดอาการต่อคุณแม่อย่างไรบ้าง หมอลองยกตัวอย่างมาให้อ่านกันคะ

1. หัวใจ เมื่อตั้งครรภ์หัวใจจะมีขนาดใหญ่ขึ้นประมาณ 12% และจะถูกมดลูกที่มีขนาดโตขึ้นดันให้หัวใจยกตัวสูงขึ้นและเยื้องไปด้านซ้ายมากขึ้น เกิดอะไรขึ้นเมื่อหัวใจเปลี่ยนแปลง
: คุณหมออาจจะตรวจพบเสียงหัวใจของคุณแม่ผิดปกติไป เช่นมีเสียงรั่วของลิ้นหัวใจ หรือหัวใจเต้นผิดจังหวะได้ ดังนั้นถ้าเกิดภาวะนี้ก็ยังไม่ต้องตกใจค่ะ อาจเป็นเพียงการเปลี่ยนแปลงเฉพาะช่วงตั้งครรภ์ซึ่งจะกลับเป็นปกติหลังคลอดได้ แต่ต้องให้คุณหมอวินิจฉัยก่อนนะคะ ว่าไม่มีโรคหัวใจอื่นๆซ่อนอยู่

2. ปริมาตรเลือด คุณแม่จะมีปริมาตรเลือดเพิ่มขึ้นถึง 50% แต่เป็นการเพิ่มจากน้ำมากกว่าตัวเม็ดเลือดแดง ทำให้ปริมาณมากขึ้นก็จริงแต่เจือจางลง ข้อดีคือเลือดไม่หนืด หัวใจสูบฉีดเลือดได้มากขึ้น มีเลือดไปเลี้ยงมดลูก รกและทารกมากขึ้น และป้องกันการเสียเลือดในระยะคลอด เกิดอะไรขึ้นเมื่อปริมาตรเลือดเปลี่ยนแปลง
: เนื่องจากปริมาตรที่เพิ่มขึ้นนั้นเจือจางมากขึ้นด้วยทำให้เกิด”ภาวะซีดจากการตั้งครรภ์” ได้ จึงต้องได้รับธาตุเหล็กเสริมขณะตั้งครรภ์ แต่รกมีความสามารถในการขนส่งเลือดไปยังทารกได้ดีมาก ทำให้ทารกที่เกิดจากมารดาที่มีภาวะซีดรุนแรง ยังคงสร้างเม็ดเลือดแดงได้ปกติ คุณแม่ไม่ต้องกังวลค่ะ

3. การไหลเวียนของเลือด ขณะตั้งครรภ์จะมีปริมาณเลือดออกจากหัวใจมากขึ้น ไหลเร็วและแรงขึ้น แต่ขณะเดียวกันการที่มดลูกมีขนาดใหญ่ขึ้นจนไปกดทับเส้นเลือดใหญ่ที่พาเลือดไหลกลับหัวใจ ทำให้เลือดไหลเวียนเข้าหัวใจหรือขึ้นไปเลี้ยงสมองได้ช้าลงเช่นกัน เกิดอะไรขึ้นเมื่อการไหลเวียนของเลือดเปลี่ยนแปลง
: สิ่งที่ตามมาก็คือ คุณแม่จะมีอาการหน้ามืดคล้ายจะเป็นลมได้เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงจากท่านั่งเป็นท่ายืน วิธีแก้ก็คือต้องลุกนั่งหรือยืนช้าๆ และพยายามนอนตะแคงเอาด้านซ้ายลงเพื่อลดการกดทับเส้นเลือดจากตัวมดลูก

4. ความดันโลหิต ความดันโลหิตจะลดลงในช่วงไตรมาสที่ 1 และ 2 และจะกลับขึ้นมาสูงเกือบเท่าช่วงก่อนตั้งครรภ์ในไตรมาสที่สามค่ะ ส่วนความดันโลหิตในเส้นเลือดดำช่วงขาจะเพิ่มขึ้นเรื่อยๆเนื่องจากถูกกดด้วยมดลูกและส่วนนำของทารกในครรภ์ทำให้เลือดไหลกลับได้ไม่ดี เกิดอะไรขึ้นเมื่อความดันโลหิตเปลี่ยนแปลง
: ความดันโลหิตที่เพิ่มขึ้นในเส้นเลือดดำที่ขาทำให้ขาบวม มีเส้นเลือดขอดที่ขาและอวัยวะเพศภายนอก หรือเป็นริดสีดวงทวารได้ ทางแก้คือพยายามนอนยกขาสูงเพื่อช่วยให้เลือดไหลเวียนกลับได้ดี และพยายามอย่าออกแรงเบ่งอุจจาระมาก ทานอาหารที่มีไฟเบอร์เยอะๆ ดื่มน้ำมากๆก็จะช่วยลดอาการริดสีดวงทวารได้ค่ะ

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่
โทร. 0 2265 7777

Medical Center: Women’s Health Center

Publish date desc: 10/04/2022