อาการขาอยู่ไม่สุข

หากรู้สึกอยากขยับขาบ่อย ๆ เนื่องจากรู้สึกไม่สบายขา หรือรู้สึกเหมือนมีบางสิ่งไต่บริเวณขา อาจมีอาการขากระตุก รู้สึกเจ็บเหมือนถูกไฟช็อต มักเกิดได้บ่อยในช่วงเวลากลางคืน จนทำให้นอนไม่ค่อยหลับ นั่นอาจเป็นสัญญาณเตือนของโรคขาอยู่ไม่สุขก็เป็นได้ ว่าแต่จะมีสาเหตุและอาการอย่างไรบ้างนั้น เรามีข้อมูลมาบอกค่ะ
    
กลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุข หรือ Restless leg Syndrome โดยผู้ป่วยที่เป็นโรคหรือกลุ่มอาการนี้จะมีอาการรู้สึกไม่สบายที่ขาทั้งสองขา โดยเฉพาะเมื่อนั่งหรือนอนพัก ส่วนใหญ่มีอาการในช่วงเย็นหรือกลางคืนทำให้ต้องขยับขาเพื่อบรรเทาอาการ อาการทางระบบประสาทรับความรู้สึกที่ผิดปกตินี้มีได้หลายรูปแบบ เช่น รู้สึกแสบ ตะคริว ปวดตื้อๆ คัน ปวดแปล๊บคล้ายไฟช็อต ยุบยิบ เหมือนมีอะไรมาไต่ๆ ตึงๆ ผู้ป่วยต้องคอยขยับขาไปมาเพื่อบรรเทาอาการ อยู่นิ่งไม่ได้ และทำให้ไม่สามารถนอนหลับได้ปกติ

สาเหตุ
โรคนี้พบได้ทั้งเพศชายและเพศหญิง ยังไม่พบสาเหตุชัดเจน แต่ส่วนใหญ่มักจะเกิดในผู้ใหญ่ตั้งแต่อายุ 45 ปีขึ้นไป ประมาณร้อยละ 50 มีประวัติในครอบครัวมีอาการดังกล่าว ดังนั้นเชื่อว่าโรคนี้มีความเกี่ยวข้องกับปัจจัยทางพันธุกรรม โดยอาจเกี่ยวข้องกับความผิดปกติของสารสื่อประสาทปามีน

สาเหตุจากโรคหรือภาวะทางกายต่างๆ เช่น
•    สตรีตั้งครรภ์ จะเกิดอาการในช่วงไตรมาสสุดท้าย และอาการจะหายได้ภายใน 1 เดือนหลังคลอดบุตร
•    โรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ไตวายเรื้อรัง โรคพาร์กินสัน
•    ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก
•    ได้รับยาบางชนิด เช่น ยาทางจิตเวช ยาแก้อาเจียน ยาต้านซึมเศร้า ยาลดความดันโลหิตบางชนิด ยาแก้แพ้
•    การสูบบุหรี่ หรือดื่มสุรา

อาการ
•    จะมีความรู้สึกผิดปกติมักเกิดที่ขา หรือเท้าทั้งสองข้าง โดยมีอาการได้หลากหลายและมีความรุนแรงต่างกันไป
•    อาการจะเกิดขณะที่นั่งพักหรือนอนนิ่งๆ และอาการดีขึ้นเมื่อได้ขยับขา
•    อาการเหล่านี้มักพบมากในช่วงเย็นหรือค่ำ โดยเฉพาะเมื่อเริ่มจะเข้านอน
•    โรคนี้มักมีความสัมพันธ์กับการเคลื่อนไหวเป็นพักๆ ของแขนขาขณะหลับ

การวินิจฉัยโรค
เมื่อมาพบแพทย์ แพทย์จะซักประวัติ ตรวจร่างกายและตรวจทางห้องปฏิบัติการเพิ่มเติม เพื่อหาสาเหตุของโรค โดยเฉพาะโรคทางกายที่เกิดร่วมกับโรคนี้ เช่น โลหิตจาง ไตวาย แล้วให้การวินิจฉัยโรคนี้ตามเกณฑ์มาตรฐาน ก่อนจะให้การรักษาและติดตามต่อไป

การรักษา
ในผู้ป่วยที่มีภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก ควรได้รับธาตุเหล็กเสริม หาสาเหตุของการขาดธาตุเหล็ก

สำหรับยาที่ใช้บ่อย คือ
•    ยากลุ่มที่มีฤทธิ์จับกับตัวรับปามีนโดยตรง (dopamine agonist) จะได้ผลค่อนข้างดี เช่น pramipexole ropinirole rotigotine ออกฤทธิ์ได้นาน จึงมักให้ยากลุ่มนี้ในขนาดต่ำๆ ก่อนนอน
•    ยากลุ่มเบนโซไดอะซีพีน ที่มีฤทธิ์คลายกังวลลดกล้ามเนื้อกระตุก และช่วยนอนหลับ เช่น clonazepam จะใช้ในรายที่มีอาการไม่มาก และเป็นครั้งคราว
•    ยาแก้ปวดบางชนิด เช่น กลุ่มโอพิออยด์
•    ยาอื่นๆ เช่น ยากันชักบางชนิด

การปฏิบัติตัวเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งที่ต้องทำควบคู่กันไปกับการรับประทานยา การรักษาจึงจะมีประสิทธิภาพ ได้แก่
•    งดการดื่มแอลกอฮอล์ เครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน
•    นอนให้ตรงเวลา และรักษาสุขลักษณะในการนอน
•    ออกกำลังกายสม่ำเสมอทุกวัน
•    ผ่อนคลายกล้ามเนื้อในส่วนที่เกิดอาการ เช่น การนวด ประคบน้ำอุ่น
•    รักษาและควบคุมโรคเรื้อรัง โรคประจำตัวต่างๆ ให้ได้ดี

ภาวะนี้ทั่วไปไม่ได้เป็นอันตราย แต่จะสร้างความรำคาญมากกว่า ทำให้นอนไม่หลับ หงุดหงิด ในกลุ่มผู้ป่วยที่ไม่มีโรคทางกายอย่างอื่น มักไม่พบสาเหตุชัดเจน ผู้ป่วยมักมีอาการเป็นๆ หายๆ ไปตลอด จึงควรปฏิบัติตัวเพื่อป้องกันอาการในระยะยาว และใช้ยาในช่วงที่มีอาการมากเพื่อให้นอนหลับได้ปกติ และอาจพิจารณาหยุดยาได้หากมีอาการดีขึ้น

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่
โทร. 0 2265 7777